Wednesday, December 9, 2009

η ιστορική μοναξιά κ το χριστουγεννιάτικο τραπέζι

Υπάρχουν μοναξιές και μοναξιές.
Θέλω να επισημάνω κάποια για την οποία δεν έχω ακούσει πολλά, αν και τη ζούμε όλοι στον «δυτικό κόσμο», την ιστορική μοναξιά. Εννοώ τη μοναξιά που οφείλεται σε ιστορικούς λόγους και ειδικά σε αυτούς που διαμόρφωσαν τις σύγχρονες κοινωνίες έτσι όπως τις έχουν διαμορφώσει.

Ο λεγόμενος δυτικός ή αναπτυγμένος κόσμος βασίστηκε στις αρχές της ελευθερίας και της αυτοδιάθεσης για να ξεφύγει από Πάπες και Βασιλιάδες, και να πει δύο τρεις επιστημονικές αλήθειες χωρίς να φοβάται ότι θα πάει στην κόλαση ή θα του κόψει το κεφάλι καμιά Ιερά Εξέταση. Έτσι η επιστήμη έφερε την ανάπτυξη, η ελευθερία την ανεξαρτησία και μετά …τη μοναξιά.

Το πρόβλημα με την ελευθερία «δυτικού τύπου» βρίσκεται στο ότι απευθύνεται καθαρά στο εγώ - είτε στο εγώ του ατόμου μεμονωμένα, είτε στο εγώ του ανθρώπου συνολικά - και το ενισχύει θέλοντας να του εμφυσήσει δύναμη ανεξαρτησίας από τους δεσπότες του, και καλά κάνει, αλλά δεν το συνδέει με τίποτε άλλο, με καμία άλλη αξία πέρα από τον εαυτό του, πριμοδοτώντας τελικά τον εγωισμό. Έτσι, το αποσυνδεδεμένο εγώ τού σύγχρονου ανθρώπου διαχέεται μέσα στην κοινωνία σαν γενικευμένος εγωισμός σκορπώντας παντού τη μοναξιά.

Η ιστορική μοναξιά δεν είναι ίδιον κάποιων ατόμων που δεν κατάφεραν ή δεν θέλησαν να ενταχθούν σε κάποιο σχήμα (ζεύγος, οικογένεια, σόι, παρέα, ομάδα, κόμμα), είναι πάθηση όλων, απλά κάποιοι ευαίσθητοι την εκδηλώνουν.

Αυτοί που πάσχουν, αυτοί που δεν μπορούν να συμμετέχουν σε σχήματα που δεν τους εκφράζουν, αυτοί που δεν μπορούν να ξεγελάσουν τον εαυτό τους στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι και να γιορτάσουν τη γέννηση ενός θεού που δεν πιστεύουν, αυτοί που γενικά υποφέρουν στις γιορτές, αυτοί είναι οι καταλληλότεροι για να βρουν τη θεραπεία της ιστορικής μοναξιάς, αρκεί να μην την αναζητήσουν στον καναπέ του ψυχαναλυτή, αλλά στο ξεπέρασμα της ιστορίας.

7 comments:

  1. Σου εύχομαι καλή και παραγωγική επιστροφή Στράτο.
    Μας έλειψε το Blog σου!
    Τυχαίο είναι, αλλά εμείς γυρίσαμε χθες από το Βερολίνο...

    ReplyDelete
  2. Καταλαβαίνω απόλυτα την ανησυχία σου. Ίσως να μας ήταν πιο υποφερτή αυτή η αίσθηση ατομικότητας, αν μπορούσαμε κατά κάποιο μαγικό τρόπο να βγούμε από τον εαυτό μας για ελάχιστες στιγμές και, απαλλαγμένοι από τις "ιστορικές τυπικότητες" και τα πρέπει της παράδοσης, ή ακόμη και από το άχθος της απολιθωμένης μας συλλογικής μνήμης, να γίνουμε πια τόσο ανάλαφροι και πουπουλένιοι, που να καταφέρουμε να αναδυθούμε στον αέρα, να κοιτάξουμε για πρώτη φορά από μια απόσταση τους ανθρώπους ή και το ίδιο το σύμπαν σαν Ένα, και τους εαυτούς μας σαν μόριο αυτού του υπέροχα πολυδιάστατου κόσμου, κι ας τρίζουν τα κόκκαλα του Δημόκριτου...
    Προς το παρόν, εφόσον ο διαλογισμός είναι πάλι κάτι το άκρως ατομικό, το λίγο που μπορούμε να κάνουμε είναι να μοιραζόμαστε την ιστορική Ψυχή μας μέσω της τέχνης και να συρρικνώνουμε τη συλλογική μοναξιά του Νου μας μέσω του νέου πολύ ενδιαφέροντος ιστολογίου σου.
    Καλή ζεστή αρχή μέσα στον κρύο χουχουλιάρικο χειμώνα!

    ReplyDelete
  3. Διαβάζοντας για την ελευθερία "δυτικού τύπου" αναρωτιέμαι: Με ποιάν "άλλη" ελευθερία τη συγκρίνεις;

    Θαρρώ πως η ελευθερία είναι έννοια που εν γένει προτάσσει το "εγώ". Οτιδήποτε συλλογικό συνεπάγεται περιορισμό της ελευθερίας.

    ReplyDelete
  4. @anonyhmous
    Σωστή η παρατήρησή σου για τον γεωγραφικό προσδιορισμό της ελευθερίας.
    Όντως, δεν υπάρχουν πολλά είδη ελευθερίας. Λέγοντας "δυτικού τύπου" εννοώ την ελευθερία όπως την πλάσαρε ο "δυτικός κόσμος" ως πρόταγμα υπεράνω όλων των άλλων.

    Διαφωνώ πως "οτιδήποτε συλλογικό συνεπάγεται περιορισμό της ελευθερίας". Αυτή η συνεπαγωγή είναι αποτέλεσμα της ξεκομένης, αποσυνδεδεμένης ελευθερίας των δυτικών, που προτάσσει το εγώ, διότι κάλλιστα το συλλογικό μπορεί να είναι αποτέλεσμα της ελευθερίας των ατόμων, όταν αυτά αποφασίζουν ελεύθερα να ενώσουν τα εγώ τους σε ένα "εμείς" που τα προάγει και τα κάνει καλό.

    ReplyDelete
  5. @Nina
    Ευχαριστώ Νινα για τις ευχές και το παραστατικό σου comment.

    Η τέχνη ναι, όταν εκφράζει τη Ψυχή μας (κι όχι τις εμμονές του καλλιτέχνη), είναι ένα καταφύγιο στο δύσκολο καιρό της μοναξιάς. Καμιά φορά το μόνο.

    ReplyDelete
  6. Την καλησπέρα σου, πέρα για πέρα!
    Πολύ μ' άρεσε η σελίδα σου.
    Ήθελα να πω κι εγώ κάτι γι αυτά που είπες για τη μοναξιά.
    Αλλά δεν θα το αναπτύξω, απλά θα στο αναφέρω. Τη σχέση μεταξύ πλούτου - φτώχειας και των ιδεολογιών που προτάσσονται σαν πρώτυπα από τις κοινωνίες, αυτάρκια ανεξαρτησία στις αστικές δυτικές, από τη μία και αλληλεξάρτηση στις γεωργικές - φτωχές χώρες.

    ReplyDelete
  7. Μπραβο σου...Θεμα ζεματιστον επικαιρον-οχι μονο εξ αιτιας του γεμιστου γαλοπουλου, που καλπαζει με φορα εναντιον μας.
    Η ριζα του κακου ειναι "πως ισως το ανθρωπινο ειδος δεν αντεχει πολυ την πραγματικοτητα"(Τ.S.Elliot) που οδηγει με μαθηματικη ακριβεια σε συλλογικη τυφλωση.Κανενας δεν αντιλαμβανεται συνολικα την τραγικωμωδια της ζωης του αλλου... επειδη δεν θελει η δεν μπορει? Κι ετσι απλα δεν συμπασχει.
    Κι ουτε ηταν μονο η επιστημη που εφερε την αναπτυξη...αλλα κι αλλα ακατανομαστα γνωρισματα προκαλωντας μεταλλαξη της "ανθρωπινοτητας" μας.Μεσα σε περιβαλλοντα ακρατου ανταγωνισμου,αβυσσαλεων αγωνων επιβιωσης η "καταναλωτικης μανιας" του αποκαλουμενου "ευζειν"...ποια ηταν αληθινα τα περιθωρια μιας αλλης δυναμικης συλλογικοτητων?Και με ποιους τροπους θα το καταφερναμε?

    ΥΓ.Αν ηξερα τις απαντησεις, δεν θα ρωτουσα..
    ...................η μετεξεταστεα της Frankφουρτ

    ReplyDelete